YILLIK İZİN ÜCRETİ HESAPLAMA

SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNDE İZİN ÜCRETİ

22.05.2003 tarihinde kabul edilen, 10.06.2003 tarih ve 25134 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu’nun 59.Maddesi,“İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Bu ücrete ilişkin zamanaşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar. İşveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde 17 nci maddede belirtilen bildirim süresiyle, 27 nci madde gereğince işçiye verilmesi zorunlu yeni iş arama izinleri yıllık ücretli izin süreleri ile iç içe giremez.” şeklindeki maddesi ile sözleşmenin sona ermesinde izin ücretinin hangi şartlarda ödeneceğini belirtmektedir.

Görüleceği üzere madde metninde; zamanaşımı süresinin sona ereceği tarih, kaç yıllık izin ücretinin alınabileceği, tam zamanlı veya kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanların izin ücretinin nasıl hesaplanacağı ve tutarının ne olacağı belirtilmemektedir.

Bu yazımızda 4857 sayılı İş Kanunu’nun diğer ilgili maddeleri, Borçlar Kanunu ve yargı kararları doğrultusunda bu sorulara cevap aranacaktır.

İş Kanunu’nun 53.Maddesi “Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.” diyerek, yıllık ücretli iznin kullanılmasını zorunlu kılmıştır. Deneme süresi de dâhil olmak üzere en az bir yıl çalışmış olan işçiye, gelecek hizmet yılı içinde, yıllık ücretli iznini kullandırmak mecburidir.Kaldı ki bu mecburiyet Anayasamızın 50.Maddesinde belirtilen “Dinlenmek çalışanların hakkıdır.” hükmünden kaynaklanmaktadır.

Bu kanuni zorunluluklara ve yaptırımlara rağmen, işverenlerce belgeler üzerinde ücretli izinli olarak gösterilen işçiler, izin ücreti ayrıca ödenerek çalıştırılmakta, ekonomik nedenlerde dolayı bazen de bu talep işçinin kendisinden gelmektedir. Ayrıca iki hatta daha fazla yıl çalışmış olmasına karşın, henüz hiç ücretli iznini kullanmamış işçilerde bulunmaktadır.

İş sözleşmesi hangi sebeple biterse bitsin, ister istifa ile ister işveren tarafından yada emeklilikle, işçinin kullanmadığı izin süreleri ücrete dönüşmektedir. Bu ücrette sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenecektir. 

Hak sahibinin kullanmadığı ve ücrete dönüştüğü bu alacağın zaman aşımı, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar ve zaman aşımı süresi beş yıldır.(Yürürlükteki 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 126.Maddesi 3.fıkrası 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 147.Maddesi 1 fıkrası gereği)Yani iş sözleşmesinin 15.Ocak.2011 tarihinde bir sebeple sona erdiğini düşünürsek zaman aşımı süresinin son günü 15.Ocak.2016 olacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken, beş yıllık izin ücreti alacağı değil, dava açma süresidir. İşçi izin ücret alacağını bu süre zarfında dava konusu yaparsa, isterse 10 yıllık olsun isterse 15 yıllık, kullanılmayan ve ücrete dönüşen bu izin paralarının tamamını alır.(Yargıtay 9.Hukuk Dairesi. Esas.2004/14044)

Peki, izin ücreti bu durumda hangi ücret üzerinden ödenecektir?

Yargıtay 9.Hukuk Dairesinin kararlarına göre, izin ücreti net ücret üzerinden işçiye ödenecektir. Buradaki net ücret; 4857 sayılı İş Kanunu’nun 57.Maddesi ile 50.Maddesine atıfta bulunarak, bu ücretin hesabında 50.Madde hükümlerinin uygulanacağını belirtmektedir. Yani fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler, primler, işyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmaz, çıplak ücret üzerinden ödenir. Ayrıca son bir yıl içinde işçi ücretine zam yapıldığı takdirde, izin ücreti işçinin izine çıktığı ayın başı ile zammın yapıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır.

Örnek:

01.01.2002 tarihinde bir aylık deneme süreli iş sözleşmesi ile işe başlayan Ahmet Bey, 28.12.2011 tarihinde iş sözleşmesi işveren tarafından fes edilmiştir. Ahmet Bey bu çalışma süresi içinde yıllık ücretli izinlerinin hiç birini kullanmamıştır. Ahmet Bey, beş yıllık hak düşürücü süre dolmadan 10.01.2012 tarihinde İş Mahkemesine müracaat ederek izin ücretlerinin ödenmesini talep etmiştir.(Ahmet 01.01.1987 doğumludur, son aldığı net ücret 1.500.00.-TL dır.)

Ahmet Bey’in kullanılmayan yıllık ücretli izinlerinin, izin ücretine dönüşmesi sonucu alacağı

ücret tutarı,